Özel Güvenlik Sektöründe Silah ve Atış Eğitimleri

 

Özel güvenlik sektöründeki silah ve atış eğitimleri konusu 5188 sayılı özel güvenlik hizmetlerine dair yasa ve ilgili yönetmeliği ile düzenlenmiştir.Bu düzenlemelerin tamamlayıcısı ise 6136 sayılı ateşli silahlar ve bıçaklar ile diğer aletler hakkındaki yasadır.

Bilindiği gibi 5188 sayılı yasa gereğince silahlı olarak görev yapacak özel güvenlik görevlilerine temel eğitime ilave olarak 20 saat silah eğitimi ve atış dersi verilmektedir. Bu personel temel eğitim sınavına ek olarak silah eğitimi konusunda nazari ve uygulama sınavına katılmaktadır. Sınav başarı kriterini sağlayanlar, yasanın sınırları içerisinde silahlı özel güvenlik görevlisi olarak çalışabilmektedirler.

Eğitim Standartları konusu

Yasa ile eğitimin müfredatı ve nasıl uygulanacağı belirlenmiş olmakla beraber, standartlar konusunda aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Silah eğitimi için standartlardan söz ederken iki ayrı standart söz konusudur.

- Teorik eğitim, yani dershanedeki eğitim standardı

- Uygulama eğitimi, yani poligondaki eğitimi standardı

Teorik eğitim standartları (dershanedeki eğitim standartları)

Silah eğitimi her ne kadar uygulama ile sonuç alınan bir beceri eğitimi ise de bu eğitimin teorik bölümü de çok önemlidir. Hatta eğitimin ağırlıklı kısmı teorik bölümdedir dersek hata yapmış olmayız. Teorik eğitimin verileceği dershanede bulunması gereken eğitim yardımcıları / ekipmanlar;

  1. Eğitim silahı (demo silah)
  2. Lazer atış sistemi
  3. Kulaklık
  4. Atış gözü tespit kartonu
  5. Atış gözü kullanmayacaklar için gözlük
  6. Arpacık hizalama kartonu

Atıcının, becerilerini geliştiği, iyi bir atıcı olabilmesini sağlayan en önemli aşama dershane çalışmasıdır. Eğitim süresince atıcıya öğretilen 25 teknikten uygulama aşamasında öğretilen sadece patlama refleksidir. Geri kalan 24 teknik bilgi, dershanede öğretilip poligona yani uygulama eğitimine gidilmelidir. Dolayısı ile yukarıda listelenen eğitim yardımcıları ve bunlara ilişkin standartlar çok  önemlidir.

Muhtemel kazaları önleyebilmek maksadıyla; teorik, eğitim sırasında dershaneye hakiki silah asla sokulmamalıdır. Bu güne kadar meydana gelen ve can kaybı/yaralanma ile sonuçlanan kazalar göz önüne alındığında bu konunun ne kadar önemli olduğu da görülecektir.

Lazer atış sistemi teorik eğitimden uygulama eğitimine geçiş öncesinde, yani halen teorik eğitim safhasında kullanılması gereken önemli bir eğitim yardımcısıdır. Eğitimin maliyetini düşürmesi ve kaza  riskini en aza indirmesine ilave olarak, yeni başlayanlar  için tabancadan ürkme olgusunu ortadan kaldırması, patlama refleksinin geliştirilmesi, öğrenci hatalarının anında tespit ve ikaz edilebilmesi, portatif olması nedenleriyle, lazer atış sistemi silah eğitiminin vazgeçilmezidir.

Kulaklık, atış gözü tespit kartonu, atış gözünü kullanamayan atıcılar için atış gözünün ters tarafı kapatılmış gözlük ve arpacık hizalama kartonu nişancılık tekniğinin önemli eğitim yardımcılarıdır.

Doküman konusu ise en az diğer eğitim yardımcıları kadar önemlidir. Eğitimi verilen her silah için (marka gözetilmeden) özenle hazırlanan, müfredatın tüm konularını kapsayan ve görsel materyal ile desteklenen dokümanlar bulunmalıdır.

Bütün bunlara ilave olarak teorik anlatımın görsel olarak desteklenmesi, yani, dershanede pano, resim, fotoğraf ve videolar ile tamamlanan eğitici sunumu ve dershane ortamı, verilen eğitimin başarısı için çok önemlidir.

Uygulama eğitimi (poligondaki eğitim standartları)

Uygulamaya, yani poligondaki eğitim standartlarına gelince; konu daha farklı bir boyut kazanmaktadır. Atış yapılacak silahların çeşitliliği ve haliyle teknik özelliklerindeki farklılıklar nedeniyle çok değişik standart söz konusudur. Namlu özellikleri ve otomasyon faktörü esas alınarak tasnif etmek gerekir ise 4 farklı poligon standardında söz edilebilir.

  1. Yarı otomatik tabanca ve toplu tabancalar için poligon
  2. MP-5 makineli tabanca ve G-3 piyade tüfeği için poligon
  3. Hakiki yarı otomatik tabanca veya toplu tabancalar için poligon
  4. Hakiki MP-5 makineli tabanca ve G-3 piyade tüfeği için poligon
    Bunlardan sadece özel güvenlik hizmetlerinde kullanılmakta olan silahları esas alarak bir şeyler söylemek istersek; yarı otomatik tabanca ve toplu tabanca poligon(kapalı) standartları ile asgari 200 metre MP-5 makineli tabanca ve G-3 piyade tüfeği poligon(açık hava)  standartları konusu yazının müteakip bölümünde ayrı bir başlık altında incelenecektir.

Burada altını çizerek belirtmek istediğim konu; uygulama eğitiminde kullanılan silahların atış sayılarının titizlikle denetlenmesi gerekmektedir. Limitlerin üzerinde, fazla atış yaptırılan silahlar metal yorgunluğuna bağlı olarak kazaya neden olmaktadır. Son yıllarda, özel poligon tabancalarında iki kez namlu kırılması, bir kez de kapak takımı kırılması başımıza gelen, yaşanmış olaylardan bazılarıdır.

Silah bilgisi ve atış eğitimlerinin müfredatı

Silahlı eğitimlerinin müfredatı ise özel güvenlik görevlilerinin halen kullandıkları silahlar göz önünde bulundurularak aşağıdaki şekilde olmalıdır. Otomatik tabancaların Türkiye’de satışı ve dolayısıyla kullanılması yasak olduğu için müfredatta yer verilmemiştir.

-Yarı otomatik tabanca ve toplu tabanca müfredatı

  1. Silah güvenliği
  2. Silahın hukuki durumu
  3. Silahın parçaları ve çalışma şekilleri
  4. Bakım ve temizlik
  5. Temel atış teknikleri
     

-MP-5 makineli tabanca ve G-3 piyade tüfeği müfredatı

  1. Silah güvenliği
  2. Silahın hukuki durumu
  3. Silahın parçaları ve çalışma şekilleri
  4. Bakım ve temizlik
  5. Temel atış teknikleri

Bunlardan ilki, 5188 sayılı yasa gereğince halen uygulanmakta olan silah ve atış eğitimi müfredatı ile örtüşmektedir. Ancak ikincisi için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Birçok özel güvenlik görevlisi bu silahlar ile görev yaptıkları halde böyle bir eğitimi almamaktadır. Bu konu ivedilikle çözüme kavuşturulmalıdır.

Silah ve Atış Sınavları nasıl olmalıdır

Bilindiği gibi sınavlar, atıcının yeterliliğini ölçmek için yapılmaktadır. Ancak ne yazık ki mevcut silah ve atış sınavları bu fonksiyonu tam olarak yerine getirememektedir.

Üniforma giyen ve beraberinde silah taşıyan herkes kötü niyetli şahıslar için açık hedeftir.

Görevin gerektirdiği caydırıcılığı sağlayabilmek için silah taşıyan özel güvenlik görevlisi aslında bu silahı istenmeyen gelişmeler yaşanması halinde öncelikle kendisini savunmak için kullanacaktır.

Bir yandan açık hedef konumunda olan, öte yandan acil durumlarda öncelikle kendi güvenliği için üzerindeki silahı kullanacak olan özel güvenlik görevlisi, keskin nişancı olmak zorundadır. Bir başka ifade ile taşıdığı riskler keskin nişancı olmasını gerektirmektedir.

Halen silah ve atış sınavı, nazari bölüm 50 puan, uygulama bölümü 50 puan (5 fişek) olarak yapılmaktadır. Bu husus uygulama bölümünde sıfır puan alsa bile özel güvenlik görevlisine silahlı sertifika alma hakkı sağlayan bir sistem olup birçok sakıncayı beraberinde getirmektedir.

Sınavdaki ağılıklar değiştirilerek, nazari sınav 30 puan, uygulamalı sınav ise 70 puan (7 fişek) olarak düzenlenmesi halinde konu büyük ölçüde çözümlenecektir. Böylece özel güvenlik görevlisi, kendini koruyacak kadar isabet sağlamadan sertifika alamayacaktır. Bu ağırlık değişmesine ilave olarak, nazari sınavın (30 puan) soru ağırlığı da yeniden düzenlenmelidir. Bu bölümde amaç genel silah bilgisi, bakım tutum ve atış emniyet kuralları konusundaki yeterlilik düzeyini ölçmek olmalıdır. Haliyle bu 30 sorunun dağılımı 10 adet atış emniyet/güvenliği sorusu, 10 adet silah bakımı sorusu ve 10 adet genel silah bilgisi sorusu şeklinde olmalıdır. Nazari konulardaki sorular; atıcının gerçek hayatta kullanacağı bilgiler olmalıdır. Teknolojisi farklı gelişmiş silahlara ait sorular ve sadece bazı özel markalarda bulunan özellikler asla sınavlarda sorulmamalıdır. Sınavların, kendisinden beklenen fonksiyonu yerine getirebilmesi, ancak atıcıya kazandırılan bilgi ve becerileri gerçekçi olarak ölçebilecek yapıya kavuşturulması ile mümkündür.

Silahlı özel güvenlik görevlisinin silah kullanma yetkisi

Özel güvenlik görevlisinin asli görevi caydırıcılıktır ancak üzerinde silah bulunan özel güvenlik görevlisi, karşıdaki suçlu için ancak silah kullanılarak bertaraf edilebilecek bir hedef haline gelmektedir. Bu durumda maruz kalacağı riskler artmaktadır. Yasanın kendisine silah kullanma konusunda getirdiği kısıtlamalar özel güvenlik görevlisinin can güvenliğine yönelik riski artırmaktadır.

Silahlı özel güvenlik görevlisi, silahına, yasalarla belirlenen zor kullanmanın en üst sınırı olarak başvurabileceğinin bilincinde olmalıdır. Bilindiği gibi, görev alanı dahilinde olmak kaydıyla, kendisinin veya üçüncü şahısların can güvenliği tehlikeye girmesi halinde, polis vazife ve salahiyet kanunundaki silah kullanma yetkisi silahı ateşleyerek kullanma şeklinde ortaya çıkmaktadır. Özel güvenlik görevlisi bunun dışındaki hiçbir şartta silahını kullanmamalıdır. Bir istisna olarak olay sorumluluk bölgesinde başlamış, daha sonra sorumluluk bölgesi dışına taşmış ise takip esnasında da silahlı güvenlik görevlisi silahını ateşleyerek kullanma yetkisine sahiptir.

Özel güvenlik görevlisi silah kullanma yetkisini kullanırken hem iç hukuk kurallarına hem de uluslararası hukuk kurallarına uygun tercihler yapmalıdır. İnsan hakları beyannamesine göre karşıdaki terörist dahi olsa yaşama hakkına sahiptir. Dolayısıyla silahlı güvenlik görevlisi silahını ateşleyeceği zaman, belden aşağının ortasına yani bacak bölgesine nişan almak mecburiyetindedir.

Diğer taraftan iyi eğitim almamış öfke kontrolünü bilmeyen, yetkilerini sınırlarını belirleyemeyen ve üzerindeki silah nedeniyle kendisini çok farklı hisseden silahlı özel güvenlik görevlileri de telafisi mümkün olmayan olaylara neden olabilmektedir.

Atış eğitimlerinde yaşanan sorunlar

Daha önce dile getirdiğimiz standartların, haliyle müfredatın yetersizliğinden sonra silah ve atış eğitimlerinde yaşanmakta olan en temel sorun açık poligonların yetersizliğidir.

Büyük illerimizin dışındaki bazı illerde, fevkalade ilkel şartlarda açık arazide, bir sopanın ucuna hedef takmaktan ibaret, sözde açık hava poligonlarında silah ve atış uygulama eğitimleri ve sınavları yaptırılmaktadır.

Mesafelerin belirsizliği ve atış emniyetini destekleyecek yapılaşmanın olmaması büyük bir sorundur.  Atış hattına yerleştirilen birkaç adet varilden yararlanarak yapılan eğitim ve atışlarda kaza olmaması tamamen tesadüftür.

Kötü hava koşullarında bu eğitimler ve sınavlarda çok daha büyük sorunlar yaşanmaktadır. Yağış nedeniyle bir elinde şemsiye, diğer elinde tabanca olacak şekilde atış yapılması, hedef hattındaki çamur nedeniyle çizme giymek zorunluluğu, en temel ihtiyaçlar için dahi yeterli olamayan bir ortamda, saatlerce süren atış eğitimleri amacından uzaklaşmaktadır. Bu şartlarda eğitim-öğretimden ve ölçme değerlendirmeden söz etmek mümkün değildir.

Açık poligonda, zor şartlarda iki saat bekleyip sıranın gelmemesi nedeniyle istifa edip giden özel güvenlik görevlilerine bile rastlanmıştır. Sektörün nitelikli eleman zafiyetinden söz ediyorsak işe buralardan başlamamız gerektiğini değerlendiriyorum.

Poligon standartları    

-Yarı otomatik tabanca ve toplu tabancalar için

       1-Atış alanı dış mekanları

  • Giriş ve resepsiyon bölümü
  • Atış yapacakların kabul edileceği bölüm
  • Atıştan çıkanların neticelerinin kayıt edileceği bölüm
     

       2- Atış alanı bölümleri

  • Seyirci hattı
  • Hazırlık hattı
  • Temizlik hattı
  • Atış hattı
  • Hedef hattı
  • Atış hattı ile hedef hattı arasındaki her 5 metrede duraklama yapabilen hareketli hedef

              (Git-gel) sistemi

 

       3-Bakım ve tamir bölümü

Tabanca için poligonlar kapalı olabileceği gibi açık havada da olabilir. Ancak açık havada

yapılacak poligonlarda yukarıdaki bölümlerin hiç birinden sarfı nazar edilmemelidir(bk.kroki1)

-Uzun namlulu hafif ateşli silahlar için (MP-5  makineli tabanca ve G-3 piyade tüfeği)

           1-Atış alanı dış mekanları

  • Giriş ve resepsiyon bölümü
  • Atış yapacakların kabul edileceği bölüm
  • Atıştan çıkanların neticelerinin kayıt edileceği bölüm
     

           2-Atış alanı bölümleri

  • Seyirci hattı
  • Hazırlık hattı
  • Temizlik hattı
  • Atış hattı
  • Hedef hattı
     

          3-Bakım ve tamir odası

Uzun namlulu silah poligonları açık alanda inşa edilmeli ve atış hattı-hedef hattı mesafesi en az 200 m. olmalıdır. Diğer hatlar ve tesis için ayrıca gereken alan bu 200 m. üzerine ilave edilmelidir. Uzun namlulu hafif ateşli silah poligonlarına tabanca da olduğu gibi (Git-gel) sistemi rasyonel olmadığı için konmamalıdır. 200 m. hedeflerini okumak için kamera taşıyan minyatür helikopter kullanmak uygun mütalaa edilmektedir.